مدیریت ریسک زنجیره تامین

مدیریت ریسک زنجیره تامین

مقدمه

مدیریت ریسک زنجیره تامین یک قابلیت کلیدی در محیط کسب و کار غیر قابل پیش بینی کنونی بوده که به بخش مهمی از فعالیتهای سازمانی تبدیل شده و هدف اصلی آن کمک به دیگر فعالیتهای مدیریتی جهت دستیابی به اهداف سازمان به گونه ای کاراست. مفهوم مدیریت ریسک زنجیره تامین از مفهوم کلی مدیریت ریسک گرفته شده است. این موضوع اخیرا توجه بسیاری از پژوهشگران و دست اندرکاران را به خود جلب نموده و به عنوان یک حوزه نوپا، با اهمیت و در حال رشد در ادبیات زنجیره تامین در نظر گرفته می شود. روندهای گوناگونی مانند افزایش برون سپاری، جهانی شدن، کاهش پایگاه تامین کننده، افزایش تقاضا برای تحویل به موقع، چرخه عمر کوتاه تر محصول و ... اهمیت مدیریت ریسک زنجیره تامین را برجسته می سازند.

تعاریف و مفاهیم

اگرچه تعاریف بسیاری از مدیریت ریسک زنجیره تامین ارائه شده اما تعریف پذیرفته شده ای از آن وجود ندارد.

• در یک تعریف مدیریت ریسک زنجیره تامین به عنوان " شناسایی منابع بالقوه ریسک و اجرای استراتژیهای مناسب از طریق یک رویکرد هماهنگ شده میان اعضاء زنجیره تامین به منظور کاهش آسیب پذیری زنجیره تامین" عنوان شده است. هدف مدیریت ریسک زنجیره تامین محافظت نمودن از کسب و کار در برابر رویدادهای نامطلوب است.
• سازمان بین المللی استاندارد (ISO) مدیریت ریسک را به عنوان فعالیتهای هماهنگ شده برای هدایت و کنترل یک سازمان به هنگام ریسک تعریف نموده است.
• مدیریت ریسک شناسایی، ارزیابی و رتبه بندی ریسک ها و به کارگیری کارا و اثربخش منابع برای حداقل نمودن و کنترل احتمال و یا تاثیر رویدادهای ناگوار را دربر می گیرد.
• مدیریت ریسک زنجیره تامین فرایند یکپارچه شناسایی، تجزیه و تحلیل و پذیرش یا کاهش ریسک و عدم اطمینان در زنجیره تامین است. شناسایی ریسک اقداماتی چون برنامه های رتبه بندی تامین کنندگان و فروشندگان و برنامه های اقتضایی یا سیستم های هشداردهی زودهنگام را در بر می گیرد در حالیکه کاهش ریسک اقداماتی چون ارزیابی و بازاندیشی درباره استراتژی های توزیع و تامین و توسعه تامین کنندگان را شامل می شود.
• در تعریف دیگر مدیریت ریسک زنجیره تامین شناسایی، ارزیابی، کنترل و نظارت بر ریسک های احتمالی زنجیره تامین ذکر شده است.

• مدیریت ریسک زنجیره تامین پاسخ مدیریت ریسک به ریسک های زنجیره تامین را نشان میدهد.
• هدف مدیریت ریسک زنجیره تامین، توسعه رویکردهایی برای شناسایی، ارزیابی، تجزیه تحلیل و برخورد با ریسک در زنجیره تامین می باشد.

مدیریت ریسک زنجیره تامین به عنوان یک فعالیت استراتژیک در نظر گرفته می شود، زیرا بر عملکرد عملیاتی، مالی و بازار یک شرکت تاثیر می گذارد. فرایند مدیریت ریسک زنجیره تامین ممکن است به عنوان یک طرح تداوم کسب و کار دیده شود. طبق نظر واترز در سال 2007، مدیریت ریسک زنجیره تامین مزایای بسیاری را فراروی سازمانها قرار می دهد که برخی از آنها عبارتند از:

• شناسایی ریسک ها قبل از اتفاق افتادن رویدادها و ایجاد بحران
• ارزیابی زودهنگام ریسک ها موضوعاتی چون برنامه ریزی، اولویت بندی و تخصیص بهتر منابع را امکان پذیر می سازند
• گزینه های پاسخ به ریسک ها می توانند طراحی،ارزیابی، مقایسه و برنامه ریزی شوند
• بهبود عملکرد مالی در نتیجه عدم توقف در عملیات

همانگونه که از تعاریف مختلف فوق مشاهده می شود، یک رویکرد هماهنگ به مدیریت ریسک در بیشتر تعریف ها مورد تاکید قرار می گیرد. در واقع هنگامیکه همه اعضای یک زنجیره تامین به تنهایی برای مدیریت ریسک اقدام کنند ( یا به طور واقع بینانه، اعضایی از زنجیره که هر گونه فعالیت مدیریت ریسک را انجام می دهند)، نتایج به ندرت خوب یا حتی رضایت بخش خواهد بود. واترز (2007) از این دیدگاه هماهنگ شده به عنوان مدیریت ریسک زنجیره تامین یکپارچه نام می برد. طبق نظر وی، دستیابی به ابتدایی ترین سطح یکپارچگی به سه الزام کلیدی نیاز دارد:

1. شناسایی نیاز به همکاری – این دانش که مدیریت ریسک زنجیره تامین یکپارچه می تواند سودمند باشد.
2. داشتن انگیزه برای همکاری – دلیل متعهد شدن به مدیریت ریسک زنجیره تامین یکپارچه
3. ایجاد سیستم هایی که همکاری را امکان پذیر سازند- ابزارهایی که از طریق آنها یکپارچگی حاصل می شود.

فرایند مدیریت ریسک زنجیره تامین

به منظور مدیریت موثر ریسک در زنجیره تامین ضروریست که یک دیدگاه کل نگر و جامع به ریسک در زنجیره مورد استفاده قرار گیرد. هر چند به علت جدید بودن مدیریت ریسک زنجیره تامین، این حوزه تا اندازه ای سازمان نیافته و بی نظم به نظر می رسد. به همین دلیل هم طبقه بندی های گوناگونی از ریسک زنجیره تامین وجود دارد. چارچوب های بسیاری به مدیریت ریسک از یک دیدگاه کلان نگاه کرده و همگی در فرایند شناسایی ریسک، ارزیابی ریسک و توسعه استراتژی هایی برای کاهش ریسک مشترک هستند.

بنابراین فرایندهای مدیریت ریسک زنجیره تامین را می توان موارد زیر عنوان کرد

1. شناسایی ریسک شامل منابع و ویژگی های ریسکها، علل بروز ریسک، ارتباط آنها با عملکرد زنجیره تامین بر حسب کارایی و اثربخشی
2. ارزیابی ریسک شامل ارزیابی احتمال و شدت تاثیر آنها بر عملکرد مالی، تولید و لجستیک و ....
3. مدیریت ریسک شامل کاهش یا پاسخ به ریسک

پایان