یکی از بخش های مهم در زنجیرۀ تأمین، موضوع حمل و نقل و خدمات وابسته به آن است که تاثیری قابل توجهی در کیفیت و کمیت این زنجیره دارد. حمل و نقل، به معناي جابه جايي مواد و محصول، بين دو نقطه از زنجيره تامين است. مواد و کالاي مورد نياز هر مشتري، تا زماني که به محل مصرف انتقال نيابد، ارزش چنداني براي وي ندارد. ازاين رو، حمل و نقل، با انتقـال کالاي خـريداري شـده از تامين کننـده به محل توليـد، جابجایی محصول نيم ساخته، بين واحد هاي يک سازمان، و انتقـال محصـول تمام شـده، به محل مشتري، براي وي، ايجاد ارزش مکاني و زماني مي کند.
از نگاه کلان نقش حمل و نقل به گونه ایی است که علاوه بر تاثیر مستقیم بر تولید ناخالص ملی و داخلی کشورها، به عنوان یک فاکتور رقابتی برای آنها محسوب می شود. از دیربار بسیاری از کشورهای توسعه یافته به خوبی از این مزیت در تقویت زیر ساخت های اقتصادی خود بهره برده و تاثیر گذاری خود را در جریان تجارت جهانی دوچندان کرده اند. امروزه نیز کشورهایی نظیر چین و سنگاپور با تکیه برهمین اثر رقابتی، به تقویت زیر ساخت های حمل و نقل خود پرداخته اند.
از نگاه خرد ( سطح سازمانی) نیز این مورد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. چرا که حمل و نقل یکی از گرانترین و پرهزینه ترین بخش های زنجیره تأمین بوده و در حدود 40 درصد از هزینه های لجستیکی سازمان را در بر می گیرد. به همین دلیل همواره یکی از مهمترین دغدغه های مدیران، طراحی یک سیستم حمل و نقل بهینه در جهت کاهش هزینه های می باشد.
از طرف دیگر با توجه به ارتباطات روزافزون بین المللی سازمان ها، افزایش روزافزون هزینه سوخت، کاهش نیروی ماهر، افزایش تقاضا با حجم های کوچک، افزایش هزینه ناوگان های حمل و نقل و بسیاری از موارد، سهم هزینه های حمل و نقل همچنان رو به افزایش است. این امر توجه بیشتر مدیران را به مقواه حمل و نقل طلب می نماید.
به طور کلی هزینه های حمل و نقل به هزینه های اولیه وثانویه تقسیم می شود. هزینه های اولیه به هزینه های حمل و نقل کالا درون سازمان و انتقال آنها به مراکز توزیع و همچنین هزینه های خرید محصولات مربوط می شود، در حالیکه هزینه های ثانویه کلیه هزینه های مربوط به انتقال محصولات تمام شده به مشتریان را شامل می شود.
میان هزینه های حمل و نقل و هزینه های موجودی مواد یک بده بستان وجود دارد. هنگامی که سازمان هزینه های حمل و نقل خود را افزایش می دهد، می تواند مواد را با سرعت بیشتری جابجا نموده و در نتیجه هزینه های انبارش مواد را کاهش دهد. در واقع افزایش در هزینه های حمل و نقل با تاثیرات کاهشی که در هزینه های دیگر مانند مدیریت موجودی دارد، می تواند جبران گردد.
یکی از استراتژیک ترین تصمیماتی که در مدیریت حمل و نقل وجود دارد، انتخاب مدل حمل و نقل است که تاثیر به سزایی در عملکرد زنجیره تأمین دارد. به طور کلی پنج روش اساسی حمل و نقل وجود دارند که در این زمینه قابل بکارگیری است.
این 5 روش عبارت اند از:
- حمل و نقل جاده ای
- حمل و نقل ریلی
- حمل و نقل آبی
- حمل و نقل از طریق خطوط لوله
- حمل و نقل هوایی
اینکه سازمان از کدام مد یا مدها جهت حمل ونقل در زنجیره تأمین خود استفاده کند، به موارد مختلفی بستگی دارد از جمله : نوع محصول، حجم محصول، فاصله تا مقصد، هزینه، میزان ایمنی مورد نیاز و همچنین تا حد زیادی به استراتژی ها و اولویت های رقابتی وابسته است که سازمان/زنجیره تأمین برای هر کدام از محصولات خود در نظر می گیرد. چرا که هر یک از این روش ها بر اساس ویژگی های خود تاثیر خاصی بر محصولات سازمان/زنجیره تأمین می گذارند.
پایان
