در 30 سال اخیر مراحل متعددی در تکامل زنجیره تأمین و مدیریت آن قابل شناسایی است. درک این موضوع حیاتی است که امروزه برای رسیدن به نگرش زنجیره تأمین طی کردن تمام این مراحل لازم است و هیچ مسیر میان بری وجود ندارد. شرکت ها متوجه شده اند که برای طی هر یک از مراحل شناسایی شده در پیشرفت ارزش زنجیره تأمین، ارتقاء تمام سیستم های قبلی ضروری است.
فرایند ارتقاء سیستم ها، فرایندی هزینه بر است و متاسفانه بسیاری از شرکت ها در قسمتی از این مسیر درجا می زنند. به این ترتیب شناسایی شرکت های دهه هفتادی، دهه هشتادی و دهه نودی ساده است. توانایی این شرکت ها با پیشرفت تکنولوژی توسعه نیافته و آنها با مشکلات بسیاری برای رقابت روبرو هستند. در ادامه هر یک از مراحل افزایش ارزش در زنجیره تأمین پرداخته می شود.
داده: در دهه 1970، تکنولوژی کامپیوترها و تحقیق در عملیات دامنه جمع آوری داده ها در محدوده عملیاتی را توسعه وسیعی بخشید. این امر برای اولین بار سازمان ها را قادر ساخت تا بتوانند نتایج عملیات و عملکرد خود را به طور شفاف مشاهده کنند.
اثربخشی: در اوایل دهه 1980، شرکت های پیشرو نفت و پتروشیمی تمرکز خود را بر عملکرد عملیاتی قرار دادند. در نتیجه مدیریت عملکرد با مفاهیمی همچون MBO، ارزیابی کار و زمان، مطالعات تطبیقی و شناسایی شاخص های کلیدی عملیاتی آشنا شده و بتدریج این مفاهیم را بکار بستند. در طول این مدت، بهره وری و کارایی با درک این مفاهیم افزایش یافت.
فرایندها: در دهه 1990، این آگاهی بوجود آمد که افزایش اثربخشی دارای حدی است. « اگر شما دور یک دایره بدوید، اهمیت ندارد که با چه سرعتی حرکتی میکنید.» بهینه سازی فرایندها (کارایی) به هدفی ماوراء اثربخشی تبدیل شد. بسیاری از شرکت های تولید کننده نرم افزارهای حسابداری تبدیل به شرکت های تولیدی نرم افزارهای ERP شدند. شرکت های مشاوره، سازمان ها را از دید اثربخشی عملیاتی به سمت مهندسی مجدد سوق دادند. تغییر ساختار فرایندهای کسب و کار و مهندسی مجدد فرایندهای کسب و کار سعی در حذف کارهای اضافی و بهینه سازی فرایندها داشتند. شرکت های نفت و پتروشیمی تغییرات گسترده ای را در نتیجه این تغییر فرم بوجود آوردند. اتوماسیون پایانه ها، سیستم سفارش مبتنی بر کامپیوتر، اتوماسیون سیستم های بارگیری، امنیت اتوماسیون و نسل اول نرم افزارهای زمان بندی عملیات از جمله این تغییرات می باشند.
برنامه ریزی: برنامه ریزی و جهت گیری استراتژیک دست به دست هم عمل میکنند. چگونه یک شرکت می تواند به بیشینه سود دهی در بازار رقابتی امروز دست یاید؟ چگونه شرکت ها با سیستم های تأمین طولانی و ناکارا می توانند در صورت بروز مشکلات سریع پاسخگو باشند؟ ظرفیت های برنامه ریزی در 15-10 سال اخیر به گونه ای توسعه یافته اند که بتوانند استراتژی ها و اهداف عملیاتی را به برنامه های کامیپوتر محور ترجمه کنند.
همکاری: چابکی و سرعت با همسوسازی اطلاعات، عملکرد، افراد و ابزار در حول فرایندهای بحرانی بوجود می آیند. این سرعت و اتصال نیازمند یکپارچگی افقی و عمودی می باشد و این تابعی از چگونگی استخراج، مبادله و ارتباطات اطلاعاتی است. علیرغم شناسایی همکاری در انتهایی لیست شاخص های موثر، باید به این نکته را فراموش نکرد که همکاری رکن اصلی در شکل گیری و پیشرفت زنجیره های تأمین هستند. چرا که در نبود همکاری نه تبادل داده و اطلاعات بین اعضاء میسر بود و نه شکل گیری برنامه در طول زنجیره اتفاق می افتاد. بسیاری از سازمانهایی که تلاش زیادی برای اجرای تکنیک های زنجیره تأمین بدون ارتباط همکارانه می کنند پیشرفت موفقیت آمیزی نمی کنند، مگر آنکه سازمان مذکور بصورت انحصاری در بازار فعالیت می کند. همکاری اعضاء بسیاری از هزینه ها را کاهش داده، سبب تسهیل تبادل اطلاعات، ایجاد سرعت در تصمیم گیری ها و یکپارچگی در زنجیره تأمین را فراهم می آورد.
جعفر رزمی
پایان
پایان
